วิธีการการจับสัดในโค มันมีมากมายหลายวิธีนะเอออ(พื้นฐานการได้ลูกวัวจากการผสมเทียม2)

   

Pedometerไว้ใช้จับสัดวัวครับ

    หลังจากที่พวกเราได้เรียนรู้ว่าวัวมีวงรอบการเป็นสัดได้ยังไง  แล้วทีนี้จะมาดูว่าช่วงการเป็นสัด ช่วงไหนที่เหมาะที่สุดแก่การผสมเทียมและ สมัยนี้เขา มีการตรวจ จับสัดกันยังไงบ้าง  หลายๆอย่างผมเองก็เพิ่งจะเคยเห็นเมื่อก่อนเรามักคิดว่าเอาตาดูไปนั่นแหละแต่สมัยนี้ เขาใช้เทคโนโลยีกันแว้วว  ไม่ต้องดูวัวไปเดินกินข้าว ชอปปิ้ง ดู หนัง กลับมาเปิดมือถือดูเลยตัวไหนเป็นสัด  เอ้อ เอากะเขาสิ
    ก่อนอื่นมาเข้าดูอาการเป็นสัดของวัวก่อนนะครับ  โดยอาการวัวที่เป็นสัดจะมีดังนี้
อาการของโคที่เป็นสัดที่เรามักจะเห็นกันคือ

ทางกายภาพ(ใช้ตาดูสำรวจที่ร่างกายวัว)

        อวัยวะเพศบวมแดง เมือกใสไหลเยิ้ม  เนื่องจากอิทธิพลของฮอร์โมนเอสโตรเจน ที่จะทำให้เส้นเลือดบริเวณนี้ขยายตััว    มีร่องรอยถลอกบริเวณบั้นท้าย เกิดจากโดนวัวตัวอื่นไล่ขี่

         แล้วถ้าเรามาล้วงคลำจะพบว่า คอมดลูกมีการแข็งเกร็งตัว   ปากมดลูกเปิดเล็กน้อย  อันนี้ก็เป็นอิทธิพลของฮอร์โมนเอสโตรเจนอีกเช่นกันครับ

ทางพฤติกรรม

         กระวนกระวาย สนใจโคตัวอื่น ร้องบ่อย กินอาหารน้อยลง  ตรงนี้มีความสำคัญนะครับเพราะมีการใช้พฤติกรรมตรงนี้มาใช้จับสัดโดยใช้เครื่องมืออิเล็กทรอนิคเรียกว่าPedometer ตอนท้ายๆจะเฉลยให้ดู

     ช่วงต้นจะไล่ปีนโคตัวอื่น  แต่ตอนท้ายจะยืนนิ่งให้ตัวอื่นขี่ ซึ่งระยะยืนนิ่งนี่ละครับ เราเรียกStanding Heat (ระยะยืนนิ่ง)เมื่อจับระยะนี้ได้แล้วให้นับไป12-18ชม.แล้วผสมจะดีที่สุดครับ สมัยก่อนเขาเรียกว่า นาทีทอง

โดยวัวจะมีลำดับขั้นตอนการเป็นสัดดังนี้ครับ

การเป็นสัดช่วงแรก(Primary Sign)   

วัวที่เป็นสัดจะชอบยืนเอาคางไปเกยวัวตัวอื่น ทำท่าจะปีนวัวตัวอื่นเขา พร้อมกับเริ่มมีน้ำเมือกใสๆออกมา  

การเป็นสัดช่วงสอง(Secondary Sign)   

วัวที่เป็นสัดจะกระวนกระวายมากขึ้น  ขี่ตัวอื่นมากขึ้น  อวัยวะเพศบวม  ด้านหลังกับช่วงสวาปจะมีรอยเลอะเพราะโดนตัวอื่นไล่ขี่  

  ซื่งช่วงเวลาที่เราต้องการคือระยะยืนนิ่งหรือStanding Heat นี่เองเพื่อนับชั่วโมงทำการผสมเทียม

cr.กรมปศุสัตว์

       มีคลิปวีดีโอมาให้ดูด้วยครับเรื่องการจับสัด Sound track ต้อนรับ AEC

วิธีการจับสัดมีหลายแบบมากครับ  เริ่มจากพื้นๆแบบที่ไม่ต้องใช้อะไรเลย แค่ตามองวัวกับปากกาจด ยันไปถึงตาไม่ต้องวัว ไปดูเอาในมือถือเอา  อิอิ

1.การใช้หลักการบันทึกการเป็นสัด
-การจับสัดโดยการสังเกตุอาการ ด้วยคน  ใช้ตามอง กับปากกาจด บันทึกข้อมูลว่าเป็นสัด วันไหน กี่โมง  อาการเป็นยังไง  โดยวิธีนี้ต้องสละเวลามาดูบ่อยๆครับเอาเป็นวันนึงต้องมาดู3ครั้ง ครั้งละ20นาที เพื่อสังเกตุอาการวัวในฝูง  ถ้ามาดูน้อยก็ไม่เห็นอาการครับ วัวก็จะพลาดไปแล้วไปอีก 21 มันแปปเดียวครับ
-การใช้แผ่นดูรอบการเป็นสัด  โดยเอาข้อมูลที่จดบันทึกมาดูว่ารอบที่แล้วเป็นวันไหนแล้วในแผ่นจะ+ไปอีก21วันทำให้เราจะคาดเดาได้ว่าวัวจะเป็นสัดอีกทีวันไหน ก็ให้สังเกตุเอา
-การบันทึกข้อมูลลงในคอมแล้วมีโปรแกรมช่วยบวกเพิ่มวันคำนวณว่าจะเป็นสัดรอบต่อไปเมื่อไหร่

2.การใช้หลักการตรวจจับการขึ้นขี่การเป็นสัด Mount Detection Aids

-การใช้แผ่นกามา(Karmar Pressure Sensitive Mount Detector)

โดยใช้หลักการว่าแปะแผ่นถุงบรรจุสีไว้ที่โคนหางวัว  เวลาวัวเป็นสัดแล้ว โดนวัวตัวอื่นไล่ขี่ ถุงสีก็จะแตก ทำให้เราสังเกตุได้ชัดขึ้นครับ  เหมาะกับคนที่มีเวลามานั่งจับสัดได้ไม่บ่อยแต่เขาก็มีการแนะนำวิธีการใช้ให้ได้ผลมากที่สุดดังนี้ครับ  

                 -ขนาดของแผ่นกับตัววัวต้องเหมาะสมกันเช่นถ้าวัวตัวเล็กไปใช้ไซส์ใหญ่ มันขี่กันแทบตายถุงก็ไม่แตกครับ แล้วจะดูยังไง

                 -ต้องจดเลขตัววัวไว้ที่แผ่นด้วยนะครับเผื่อเวลามันทับกันตกหล่นอย่างน้อยก็ยังจำได้ว่าเป็นของวัวตัวไหน

                 -ต้องแปะบนขนที่แห้ง โดยไม่ต้องตัดขนออกนะครับ

                 -อย่าแปะไว้ลึกเข้าไปกลางตัวมากครับตามตำแหน่งในรูปข้างบนกำลังดี  เพราะถ้าลึกมาก วัวคงไม่ขึ้นขี่กันถึงกลางตัวหรอกครับ 

   เขามีการวิจัยครับว่าใช้แล้วได้ผลเพิ่มเปอเซนการตั้งท้องยังไง

Detector status	% pregnant
Source: C. Marshall et al. (1978), Proceedings of the Extension-Industry Workshop on Beef Cattle Reproductive Management.
Fully activated	67
Partially activated	23
Missing	51

อันแรกคือแผ่นแตกชัวๆเห็นชัดเปอเซนตั้งท้อง67   อันที่สองคือไม่แน่ใจ 23   อันที่สามคือแผ่นหลุด  51

อาจพบผลบวกลวงได้คือแผ่นถุงสีแตกเพราะวัวคันครับ!!!!!!  หรืออุบัติเหตุต่างๆนาๆในคอกวัวจอมซน

-การใช้สีป้ายTailhead Marking

หลักการเดียวกับแผ่นกามาครับคือเมื่อวัวตัวไหนเป็นสัดก็จะโดนตัวอื่นขึ้นขี่สีก็จะเลอะไปทั้งหลัง เจ้าของสังเกตุเห็นก็นับชั่วโมงผสมเอา    วิธีนี้เหมาะแก่คนที่มีวัวมากๆๆ แต่ต้องมานั่งป้ายสีกันทุก3-4วัน  

-การใช้เครื่องElectronic Mount Detector หลักการคล้ายแผ่นกามาแต่ว่าไม่มีสีครับ แต่ใช้วงจรอิเล็กโทรนิกแปะที่ท้ายวัวตามรูป เพียงแต่วัวที่ถูกขึ้นจะมีการส่งสัญญาณไปที่เสาส่งแล้วถูกเก็บเข้าคอมพิวเตอร์ของเจ้าของ สามารถรู้ได้เลยว่าวัวถูกขึ้นขี่เมื่อไหร่ตัวไหนเป็นตัวขี่  เป็นวิธี่ที่ชัดเจนแม่นยำแต่ราคามาพร้อมกับคุณภาพครับ

-การใช้กล้องวงจรปิด  อันนี้ดีครับแต่  มุมมอง  ระยะ ต้องพอมองเห็นแยกได้ชัดเจนว่าวัวตัวไหนที่มีอาการเป็นสัดชัดเจนและต้องมีเวลามานั่งรีเพลย์ดูเทปทุกวัน

3.หลักการใช้สัตว์ตรวจจับการเป็นสัด   วิธีการนี้ยังมีข้อดีข้อด้อยหลายอย่างครับ และยังขึ้นกับสภาวะสัตว์ที่จะนำมาช่วยในการจับสัดอีก  ดังนัน้การเลือกใช้ขึ้นกับดุลยพินิจเจ้าของ  โดยมีดังนี้ครับ

  

        -การใช้ภาวะMale Effect  คือเมื่อวัวตัวใดเป็นสัดก็ให้สังเกตุการทำพฤติกรรมคล้ายตัวผู้ที่คอยกระโดดไล่ขี่ตัวอื่น ซึ่งวิธีนี้ จะลำบากตรงที่เราต้องมาเจอพอดี หากวัวเข้าสู่ระยะยืนนิ่งก็จบกันครับ

       

-การใช้พ่อวัวที่ตัดท่อนำน้ำเชื้อหรือเบี่ยงลึงค์   สามารถช่วยจับสัดได้ดีครับ โดยพ่อวัวจะมีบอลสีติดใต้คางเวลไปทับตัวเมียตัวไหนก็จะมีสีป้ายแล้วเจ้าของก็สังเกตุว่าวัวตัวเมียตัวไหนมีสีเปรอะหลังบ้าง  แต่ข้อเสียคือวัวที่ทำการตัดท่อน้ำเชื้อก็ยังมีโอกาสเป็นตัวแพร่เชื้อโรคที่ติดต่อจากการผสมพันธ์ในฝูงได้

ให้ดูที่ลึงค์พ่อวัวในรูปที่โดนเบี่ยงทิศทางโดยการผ่าตัดแล้วครับที่มาhttps://themaceplace.wordpress.com/2013/01/05/the-gomer-bull-is-retired-for-this-season/

Chin Ball

สุดท้ายพระเอกของเรื่องครับ คือการใช้ Pedometer

โดยเจ้าเครื่องนี้จะอาศัยหลักการพฤติกรรมการเป็นสัดที่ว่าวัวที่เป็นสัดมักจะมีอาการกระวนกระวาย ชอบเดินไปมา ไม่ยอมนอน  โดยเจ้าเครื่องนี้จะเก็บข้อมูลการเดิน กิจกรรมต่างๆของแม่วัว  และส่งเข้าคอมพิวเตอร์เพื่อหาค่าเฉลี่ยว่าวัวตัวไหนเข้าข่ายจะเป็นสัด  

 ซึ่งในต่างประเทศ มีการใช้เครื่องPedometerกันพอสมควรครับ   ซึ่งเสร็จแล้วพอได้ข้อมูลว่าวัวตัวไหนเข้าข่ายพฤติกรรมว่าจะเป็นสัด  ก็จะมีการตรวจอีกครั้ง ทั้งเรื่องการเฝ้าสังเกตุและการใช้อุลตราซาวด์ตรวจว่ารังไข่มีสภาพพร้อมที่จะผสมหรือไม่

      

   สุดท้าย   การใช้เครื่องมือต่างๆ นั้นจะเหมาะสมกัยเราแบบไหนขึ้นกับว่าเรารู้จักวัวของเราและความชำนาญ สะดวกของเราเป็นยังไงมากกว่าครับ  เพราะเครื่องมือก็คือเครื่องมือแต่ผู้ที่ตัดสินใจก็คือเจ้าของวัวอยู่ดีครับ